Thiếu máu có thể xảy ra bất kì lúc nào trong cuộc đời mỗi người và rất thường gặp khi mang thai. Điều này lý giải tại sao khi đi khám thai định kì, bạn luôn phải làm xét nghiệm máu, nhất là vào tam cá nguyệt thứ nhất và lúc thai 20 tuần. Thiếu máu là tình trạng giảm số lượng hồng cầu hay còn gọi là huyết sắc tố trong máu. Tủy xương chịu trách nhiệm sản xuất và bổ sung những tế bào đặc biệt này mỗi 120 ngày. Và vì chúng đảm nhận vai trò cung cấp oxy cho toàn cơ thể, nên hai dấu hiệu đầu tiên của thiếu máu do thiếu sắt là khó thở và mệt mỏi khi mang thai.

Nhiều bà bầu thiếu máu khi mang thai có lượng sắt khá thấp vì trước đó họ bị mất sắt thông qua chu kì kinh nguyệt hằng tháng. Thật ra, việc phụ nữ trẻ thiếu sắt rất thường gặp nhất là những người có kinh nhiều và họ thậm chí chẳng nhận biết được họ đang thiếu sắt. Bạn sẽ không có kinh nguyệt trong suốt 9 tháng thai kì nên đây là lúc để nguồn dự trữ sắt được bổ sung.

Tham khảo: Chăm sóc bà bầu

Thiếu máu khi mang thai xảy ra như thế nào?

Phòng ngừa thiếu máu dễ dàng hơn rất nhiều so với việc chữa bệnh thiếu máu. Ngay cả khi chế độ ăn đầy đủ thì bà bầu vẫn có thể thiếu máu như thường. Do đó việc đến gặp bác sĩ khám thai định kì là rất cần thiết.

• Nồng độ huyết sắc tố trong máu ở mẹ có thể giảm rất đột ngột do nhu cầu tăng trưởng của bé.
• Sự gia tăng thể tích máu trong thai kì cũng gây thiếu máu vì nồng độ huyết sắc tố giảm do bị pha loãng so với bình thường.
• Chế độ ăn uống ít chất sắt. Thực đơn ăn kiêng hà khắc, hoặc chỉ ăn các loại thức ăn năng lượng thấp đều có thể dẫn đến các vấn đề liên quan đến thiếu máu. (Tham khảo: Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu)
• Bà bầu nhẹ cân khi bắt đầu mang thai hoặc bà bầu nghén nặng sẽ có nguy cơ thiếu máu cao hơn những bà bầu khác.
• Các loại mất máu như dọa sẩy thai, xuất huyết trước sinh hoặc các loại xuất huyết khác đều có thể là nguyên nhân của thiếu máu. (Tham khảo: Dấu hiệu sẩy thai)
• Nguy cơ thiếu máu cao hơn nếu mang đa thai. (Tham khảo: Mang thai đôi)
• Thời gian để nguồn sắt dự trữ tái bổ sung sẽ không đủ nếu thai kì lần này quá gần lần sảy thai trước.
• Các bệnh lý mạn tính có liên quan đến máu cũng là nguyên nhân gây ra thiếu máu.

Dấu hiệu và triệu chứng của thiếu máu

• Da tái xanh, yếu ớt và không khoẻ như bình thường.
• Mệt mỏi bất thường, uể oải, không có khả năng chịu đựng như bình thường. (Tham khảo: Mệt mỏi khi mang thai)
• Cảm thấy khó chịu, dễ bực tức.
• Cảm thấy đuối và dễ nhiễm bệnh.
• Dễ trở nên khó thở, cảm giác như leo cầu thang cao hoặc đi bộ thật nhanh mà không được nghỉ để lấy hơi.
• Nhức đầu, xỉu. Bệnh nhân thiếu máu thường cảm thấy đau đầu.
• Phần niêm mạc trong mi mắt dưới sẽ hồng nếu lượng hồng cầu bình thường và sẽ nhợt nhạt nếu thiếu máu.
• Một số phụ nữ thiếu máu nặng khi mang thai thích ăn những thứ không ăn được như đất sét, cát, phấn…là vì cơ thể họ quá thiếu sắt trong khi những chất này liên quan đến quá trình hấp thu sắt và có thể giải quyết phần nào.

Điều trị thiếu máu khi mang thai

• Bổ sung chất sắt dạng viên hoặc dạng nước. Bác sĩ cũng thường kê Ferrous Sulphate cho các bà bầu có nguy cơ thiếu máu.
• Bổ sung axit folic. Có thể phối hợp với bổ sung sắt.
• Bổ sung vitamin B12 dạng viên hoặc bổ sung qua chế độ ăn. Nguồn dinh dưỡng nhiều B12 là các thực phẩm như trứng, thịt và sữa.
• Bổ sung vitamin C cũng cần thiết cho quá trình hấp thu sắt. Thức ăn là nguồn cung cấp vitamin C lý tưởng. Tuy nhiên, vitamin C sẽ tan trong nước chứ không dự trữ lâu trong cơ thể. Nếu chọn phương pháp bổ sung vitamin C qua chế độ ăn, bạn nên đảm bảo ngày nào cũng có thực phẩm giàu vitamin C trong bữa ăn.
• Tăng cường sắt qua chế độ ăn uống. Có 2 loại sắt: heme iron là sắt có nhiều trong các loại thịt nhất là thịt đỏ và non-heme iron được tìm thấy trong rau xanh như bông cải xanh, cải đường, đậu…
• Nếu bà bầu có nồng độ sắt quá thấp, có thể bổ sung sắt bằng cách tiêm hoặc đôi khi phải truyền máu.

Nồng độ sắt sẽ trở về bình thường trong vòng vài tuần sau khi điều trị. Nếu không bạn sẽ phải làm thêm một số xét nghiệm để tìm nguyên nhân khác gây thiếu máu. Ngay cả sau sinh, bạn vẫn nên bổ sung chất sắt vì lúc sinh mất máu khá nhiều. Bạn nên làm lại xét nghiệm máu vào thời điểm 6 tuần sau sinh.

Sắt dạng viên uống có thể gây bón, khó chịu dạ dày và thay đổi màu phân thành xanh lá đậm hoặc đen. Bạn nên dùng chất xơ và uống thêm nước để tránh tác dụng phụ này.

Nhưng nếu bạn rất sợ kim chích?

Cách duy nhất để chẩn đoán thiếu sắt là xét nghiệm máu. Máu được lấy từ tĩnh mạch ở vùng phía trong khuỷu tay. Nếu bạn sợ bị lấy máu, bạn nên nói trước với bác sĩ hoặc điều dưỡng. Thoa gel gây tê, chườm nóng và uống nhiều nước sẽ giúp lấy máu dễ hơn. Bạn có thể yêu cầu điều dưỡng giàu kinh nghiệm lấy máu, điều này có thể giúp bạn yên tâm hơn. Bạn cũng có thể đi cùng chồng hoặc bạn thân để đỡ cảm thấy sợ.

Thiếu máu khi mang thai liệu có ảnh hưởng con bạn?

Thiếu máu nhẹ khi mang thai thường chỉ ảnh hưởng đến người mẹ. Theo bản năng, tự nhiên bé sẽ biết cách lấy đủ chất sắt để tăng trưởng và phát triển não bộ. Điều đó cộng với việc thay đổi quá trình tiêu hóa nên dù bạn có ăn uống đầy đủ đi chăng nữa thì vẫn có khả năng bị thiếu máu. Bé lấy đủ sắt dự trữ cho vài tháng đầu tiên sau sinh nên sẽ không bị thiếu sắt trong giai đoạn này. Khi bé bắt đầu ăn các loại thức ăn đặc có chứa sắt như ngũ cốc, bé sẽ có thêm nguồn sắt bổ sung.

Ít khi bé bị thiếu sắt lúc sinh. Thực tế còn ngược lại, trẻ sơ sinh bị vàng da là do nỗ lực dự trữ sắt quá mức cần thiết gây nên. Vì trẻ cần có lượng lớn hồng cầu để lấy đủ oxi cần thiết mỗi khi oxi đi qua nhau thai. Mà một sản phẩm trong quá trình phân huỷ hồng cầu là mật lại gây vàng da và mắt tạm thời.

Thiếu máu khi mang thai nếu không điều trị có thể dẫn đến sinh non hoặc em bé có xu hướng nhẹ cân. Vì những yếu tố này, bà bầu thiếu máu có nhiều nguy cơ sinh non và em bé nhỏ con hơn so với tuổi thai.

Nếu được chẩn đoán thiếu máu, bạn đừng quá lo lắng. Điều trị và theo dõi tốt, nồng độ sắt trong máu sẽ về mức bình thường. Nếu nồng độ sắt quá thấp, thay đổi lối sống cũng giúp đưa nó về lại mức bình thường. Điều chỉnh giờ giấc làm việc, ngủ nghỉ, chế độ ăn đầy đủ sẽ tạo nên sự khác biệt rõ ràng.

Tham khảo: Sự phát triển thai nhi theo tuần

Nếu mẹ còn ngàn câu hỏi đang phân vân cần lời giải đáp. Hãy nhanh chóng gửi ngay câu hỏi của mình về các Chuyên gia Huggies^®nào!