Ốm nghén là gì
Là “tình trạng buồn nôn và nôn mửa trong thời kỳ mang thai”. Có đến ba phần tư phụ nữ mang thai có biểu hiện buồn nôn hoặc nôn trong suốt tam cá nguyệt thứ nhất, và khoảng một nửa số người chỉ nôn mửa. Buồn nôn thường nặng hơn vào buổi sáng và dịu đi trong ngày. Nhưng tình trạng này có thể xảy ra bất cứ lúc nào, và đối với nhiều phụ nữ, nó kéo dài cả ngày. Cường độ các triệu chứng cũng có thể khác nhau giữa các mẹ bầu. Có thể đi kèm một số triệu chứng khác như thèm ăn và chán ăn, nhức đầu, cảm thấy lơ mơ, chóng mặt…
Tham khảo: Biểu hiện ốm nghén
Ngay cả một trường hợp buồn nôn nhẹ cũng có thể khiến mẹ bị suy nhược, khi cơn buồn nôn và nôn suốt ngày đêm có thể khiến mẹ mệt mỏi, kiệt sức và đau khổ. Vậy có thai bao lâu thì bị ốm nghén?
Hội chứng nôn nghén là gì?
Nếu biểu hiện buồn nôn và nôn mửa nghiêm trọng đến nỗi mẹ không thể giữ được cái gì trong bụng, kể cả nước lọc, nước trái cây, thực phẩm, vitamin, thuốc bổ, có thể mẹ bị chứng nôn nghén nặng (Hyperemesis gravidarum). Chứng nôn nghén nặng hay hội chứng nôn nghén xảy ra với khoảng 3% phụ nữ mang thai. Mẹ bầu mắc chứng nôn nghén khi mất nước trầm trọng do nôn ói nhiều và trọng lượng cơ thể trước khi sinh giảm tới 5%. Mẹ bầu bị hội chứng nôn nghén cần được điều trị kịp thời để ngăn tình trạng nôn mửa tiếp diễn, cân bằng nước và điện giải cho cơ thể. Trong trường hợp này, mẹ có thể cần phải nhập viện để điều trị và theo dõi!
Mẹ nên khám bác sĩ nếu:
- Giảm 1 kg trở lên.
- Bị buồn nôn và nôn sau tuần thứ 9 của thai kỳ.
- Bị buồn nôn và nôn sau tuần thứ 20 của thai kỳ.
- Ói ra máu.
- Cảm thấy chóng mặt khi đứng.
- Có dấu hiệu mất nước, bao gồm nước tiểu đậm hoặc đi tiểu không thường xuyên.
- Bị đau bụng, sốt, nhức đầu, hoặc sưng ở phía trước cổ.
Có thai bao lâu thì ốm nghén và kết thúc khi nào?
Buồn nôn và nôn là hai tình trạng phổ biến và thật sự gây khó chịu cho mẹ bầu. Vậy khi có bầu bao lâu thì nghén? Thường cơn ốm nghén bắt đầu khoảng tuần thứ 6 khi mang thai, xảy ra trong 3 tháng đầu ở 91% phụ nữ, thường là ở 6-8 tuần đầu tiên, nhưng có thể biểu hiện sớm nhất là tuần thứ 4, có xu hướng nặng hơn trong tháng tiếp theo.
Tham khảo: Thời kỳ thai nghén
Khoảng một nửa số mẹ bầu bị ốm nghén trong kỳ mang thai sẽ cảm thấy thoải mái hơn sau tuần thứ 14.
Nhưng một số mẹ khác, phải mất thêm một tháng nữa mới có thể trở lại bình thường, mặc dù nó có thể trở lại sau đó hoặc diễn ra suốt thời kỳ mang thai.
Nhưng quan trọng, mẹ cần phân biệt với chứng trào ngược dạ dày thực quản (GERD), thường gặp trong thai kỳ và xảy ra ở 45-80% các trường hợp có thai. Khoảng 52% mẹ bầu có các triệu chứng của GERD trong 3 tháng đầu tiên; 24-40% mẹ bầu có triệu chứng ở 3 tháng giữa và 9% có biểu hiện ở 3 tháng cuối. Ngoài các biểu hiện buồn nôn và nôn mửa, cảm giác nóng xót và ợ là triệu chứng chủ yếu của GERD. Cách thức điều trị khác với chứng ốm nghén.
Thử xoa dịu cơn ốm nghén bằng suy nghĩ về cái tên thật hay cho con bạn nhé:
Có bình thường khi bị ốm nghén trong suốt thai kỳ?
Đó là điều không bình thường, một số ít mẹ bầu bị ốm kéo dài đến tam cá nguyệt thứ hai, và thậm chí tam cá nguyệt thứ ba.
Tuy nhiên, hãy đề cập khi đi khám bác sĩ nếu mẹ đang bị ốm nghén trong ba tháng đầu. Việc ốm nghén kéo dài có thể làm mẹ đau khổ, và một số trường hợp rất nghiêm trọng có thể dẫn đến mất nước và ngăn không cho mẹ tăng cân.
Tham khảo: Tăng cân khi mang thai
Nguyên nhân gây ốm nghén trong thời kỳ mang thai?
Không ai biết chắc nguyên nhân gì gây ra ốm nghén trong khi mang thai, nhưng có thể đó là sự kết hợp của nhiều thay đổi về thể chất diễn ra trong cơ thể mẹ. Một số nguyên nhân có thể :
- Hormone Human chorionic gonadotropin (hCG). Hormone này tăng lên nhanh chóng trong thời gian sớm khi mang thai. Các bác sĩ vẫn không biết làm thế nào hCG góp phần gây buồn nôn, nhưng có vẻ dường như là đúng: ốm nghén có xu hướng cao điểm cùng khoảng thời gian nồng độ hCG. Hơn nữa, các lý do khác làm nồng độ hCG cao hơn, ví dụ như bội nhiễm, cũng liên quan đến tỷ lệ buồn nôn và nôn cao hơn.
- Estrogen. Cùng với các hormone khác, estrogen là một nguyên nhân khác có thể, vì nó cũng tăng lên nhanh chóng trong giai đoạn đầu của thai kỳ.
- Cảm giác mùi và độ nhạy cảm với mùi: có một số mẹ bầu rất nhạy cảm với mùi, như mùi chiên xào, mùi tanh của cá và một số mùi hương khác, ngay lập tức, những mùi này có thể làm kích hoạt phản xạ buồn nôn và nôn mữa của mẹ bầu (Một số nhà nghiên cứu nghĩ rằng điều này có thể là do mức độ estrogen cao hơn, nhưng không ai chắc chắn).
- Dạ dày nhạy cảm: Một số mẹ bầu có đường tiêu hóa khá là nhạy cảm hơn với sự những thay đổi sớm của thời kỳ mang thai. Một số nghiên cứu cho thấy phụ nữ có vi khuẩn Helicobacter pylori trong dạ dày có nhiều khả năng bị buồn nôn và nôn. Tuy nhiên, không phải tất cả các nghiên cứu đều xác nhận liên kết này.
- Stress: Các nhà nghiên cứu đã đề xuất rằng một số phụ nữ có khuynh hướng căng thẳng, lo lắng, có xu hướng buồn nôn và nôn trong khi mang thai hơn. Tuy nhiên, không có bằng chứng kết luận để chứng minh nhận định này. (Tất nhiên, nếu thường xuyên bị buồn nôn hoặc nôn mửa, chắc chắn mẹ sẽ bắt đầu cảm thấy căng thẳng hơn!).
Cách chữa ốm nghén của bác sĩ
Hướng điều trị ốm nghén
Nếu mẹ đã thừ nhiều biện pháp vẫn không cải thiện tình huống ốm nghén, không nên kéo dài vì có thể làm cho tình trạng của mẹ xấu hơn. Nếu mẹ có cảm giác quá sức chịu đựng nên đến bệnh viện mẹ nhé!
Trước tiên bác sĩ sẽ khám, xét nghiệm máu xem mẹ có bị rối loạn nước và điện giải, có bị thiếu máu,… nếu có, mẹ sẽ được truyền dịch để bù lượng dịch và các chất điện giải bị thiếu hụt, bác sĩ sẽ cân nhắc việc dùng một số thuốc chống ói, có thể kèm vitamin B6 để giảm chứng nôn ói, xem xét liệu có thể do nguyên nhân nào khác gây hay không để giải quyết.
Thuốc điều trị ốm nghén
Bác sĩ sẽ cân nhắc điều trị ốm nghén cho mẹ bằng thuốc nếu việc thay đổi chế độ ăn uống và lối sống không giải quyết các triệu chứng ốm nghén.
- Vitamin B6 và Doxylamine: Vitamin B6 ưu tiên sử dụng trước và là thuốc điều trị không cần kê đơn. Bên cạnh đó, Doxylamine là một hoạt chất thường gặp trong các loại thuốc ngủ không kê đơn, có thể được bổ sung vào điều trị nếu dùng vitamin B6 đơn lẻ không giúp giảm triệu chứng. Dù dùng một mình hay kết hợp thì cả vitamin B6 và Doxylamine đều an toàn đối với mẹ bầu và thai nhi.
- Thuốc chống nôn: Trong trường hợp kết hợp vitamin B6 và Doxylamine không phát huy hiệu quả thì bác sĩ sẽ kê cho mẹ các loại thuốc chống nôn an toàn đối với thai kỳ. Bác sĩ sẽ tuỳ vào tình trạng của mẹ mà kê loại thuốc thích hợp.
Ốm nghén và những câu hỏi thường gặp
Tại sao một số mẹ bầu lại biểu hiện ốm nghén nhiều hơn?
Mẹ có nhiều khả năng bị buồn nôn hoặc nôn trong khi mang thai nếu:
- Mang thai với cặp song sinh hoặc nhiều hơn. Điều này có thể là do nồng độ hCG, estrogen hoặc các hormone khác trong người mẹ cao hơn. Mẹ sẽ có nhiều khả năng biểu hiện buồn nôn và nôn nhiều hơn hơn mức trung bình. Tuy nhiên điều này không chắc chắn lắm vì một số mẹ bầu mang thai cặp song sinh có ít hoặc không có buồn nôn.
- Mẹ đã có buồn nôn và nôn trong lần mang thai trước.
- Mẹ có tiền sử buồn nôn hoặc nôn khi dùng thuốc tránh thai. Điều này có thể liên quan đến phản ứng của cơ thể đối với estrogen.
- Mẹ hay có biểu hiện bị buồn nôn và nôn khi đi tàu xe.
- Mẹ có tiền sử gia đình bị buồn nôn trong khi mang thai. Nếu mẹ của bạn, hoặc chị em của bạn bị chứng ốm nghén, mẹ cũng sẽ có nguy cơ cao hơn.
- Mẹ có tiền sử đau nửa đầu.
- Mẹ đang mang bầu bé gái. Nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng khoảng 55% mẹ bầu bị buồn nôn và nôn trầm trọng trong ba tháng đầu sinh con gái. (Tham khảo: Nghén nhiều sinh con trai hay gái)
Ốm nghén có ảnh hưởng đến bé của mẹ hay không?
Ốm nghén nhẹ đến trung bình hoặc thỉnh thoảng nôn mửa khi ốm nghén sẽ không gây hại cho bé của mẹ. Ngay cả khi mẹ không tăng cân trong 3 tháng đầu của thai kỳ thì vẫn ổn nếu mẹ không bị mất nước do nôn mửa và vẫn giữ được lượng thức ăn. Trong hầu hết các trường hợp, sự thèm ăn sẽ sớm trở lại và mẹ sẽ bắt đầu tăng cân.
Nếu như nôn mửa xảy ra liên tục và kéo dài có thể dẫn đến nguy cơ rối loạn nước và điện giải, mẹ bị thiếu chất dinh dưỡng, nguy cơ sinh non, con sinh ra nhẹ cân.
Có phải ốm nghén là một dấu hiệu của một thai kỳ khỏe mạnh?
Không hoàn toàn đúng. Tuy nhiên, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng những phụ nữ bị sẩy thai thường ít bị buồn nôn hơn. Nhưng rất nhiều mẹ bầu hoàn toàn bình thường, có ít hoặc không có buồn nôn trong tam cá nguyệt đầu. Hãy tự cho mình là may mắn và đừng lo lắng nếu mẹ không phải chịu đựng!
Làm thế nào để khắc phục chứng ốm nghén? Nếu mẹ có biểu hiện buồn nôn và nôn nhẹ, các bác sĩ sản khoa và nữ hộ sinh thường khuyên nên áp dụng một số biện pháp tương đối đơn giản sau:
- Ăn các bữa ăn và đồ ăn nhẹ thường xuyên trong ngày để dạ dày của mẹ không bao giờ trống. Thực phẩm có hàm lượng protein cao và carbohydrate phức tạp (cơm, xôi,…) có thể đặc biệt hữu ích. Mẹ nên ăn chậm.
- Đừng nằm ngay sau khi ăn bởi vì nó có thể làm chậm quá trình tiêu hóa.
- Để đồ ăn vặt trên giường, chẳng hạn như bánh quy giòn để mẹ có thể ăn ngay lúc đói. Ăn bánh quy cũng có thể giúp mẹ cảm thấy tốt hơn và đơn giãn để thực hiện.
- Ngồi dậy từ từ vào buổi sáng, nên ngồi trên giường vài phút, chứ không bật dậy đột ngột.
- Tránh thức ăn có mùi và gây ra buồn nôn. Nếu có vẻ như mẹ buồn nôn với gần như mọi thứ bổ dưỡng, mẹ nên ăn vài món bất kỳ mà mẹ cảm thấy ngon miệng.
- Ăn các món ăn hơi lạnh hoặc bằng với nhiệt độ phòng bởi vì các loại thực phẩm nóng có xu hướng có mùi mạnh hơn.
- Không nên ăn thức ăn chứa chất béo nhiều vì phải mất nhiều thời gian hơn để tiêu hóa. Mẹ cũng nên tránh xa các loại thức ăn chiên, thực phẩm cay, chua, hoặc gia vị nhiều, nó có thể gây kích ứng hệ tiêu hóa của mẹ.
- Đánh răng và rửa miệng sau khi ăn.
- Uống nước giữa các bữa ăn, nhưng không uống nhiều cùng một lúc vì nó sẽ làm cho mẹ no. Nhấm nháp nước thường xuyên trong suốt cả ngày là cách thức tốt để giữ nước mà không làm đầy bụng. (Màu nước tiểu của mẹ cho biết liệu bạn có đủ chất lỏng hay không: màu vàng hoặc vàng nhạt. Nếu màu vàng đậm, đó là dấu hiệu mẹ cần uống nhiều hơn)
- Nếu mẹ nôn mửa nhiều, hãy thử một loại đồ uống thể thao có chứa glucose, muối, và kali để bù đắp các chất điện giải bị mất.
- Mẹ nên để ý các yếu tố kích thích có thể gây ra buồn nôn để tránh, như căn phòng ngột ngạt, mùi nước hoa nặng, mùi xe hơi, hoặc thậm chí các kích thích thị giác nhất định, giống như ánh sáng nhấp nháy…
- Hít thở không khí trong lành bằng cách đi dạo công viên hoặc mở cửa sổ cho thoáng khí.
- Thư giãn và ngủ trưa bất cứ khi nào mẹ có thể – buồn nôn có thể trở nên tồi tệ hơn nếu mẹ cảm thấy mệt mỏi.
- Xem truyền hình hoặc dành thời gian với bạn bè để giải tỏa căng thẳng và xóa tan những khó chịu của mẹ bầu.
- Dùng vitamin dành cho mẹ bầu, nhưng nên hỏi ý kiến bác sĩ.
- Dùng gừng. Có tác dụng hổ trợ tiêu hóa và giảm bớt sự buồn nôn. Mẹ có thể uống trà gừng, hay mứt gừng, kẹo gừng,… Nếu gừng dưới dạng dược phẩm hay thuốc men, mẹ nên hỏi ý kiến bác sĩ nhé!
- Dùng thử bạc hà. Một số phụ nữ cảm thấy nhẹ nhõm khi nhấm nháp trà bạc hà hoặc kẹo bạc hà, đặc biệt là sau khi ăn.
- Thử nghiệm với hương liệu. Một số mẹ bầu tìm thấy mùi thơm như chanh, bạc hà, hay cam có tác dụng hữu ích. Mẹ có thể cho một hoặc hai giọt tinh dầu vào một khăn tay, hay đơn giản hơn mang vỏ cam, vỏ bưởi theo người, khi có cảm giác bất ổn với mùi gây khó chịu thì mẹ dùng khăn tay hay những vỏ này để ngửi. (Tinh dầu rất mạnh, do đó sử dụng rất ít, nên chọn tinh dầu tự nhiên mẹ nhé.)
Tham khảo: Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu
Bác sĩ Bùi Thị Thu Hà giải thích rằng:
Sản phụ thường nghén nhiều nhất trong 3 tháng đầu do nồng độ hocmon thai kỳ HCG tăng và đạt đỉnh ở tuổi thai 8-12 tuần, sau đó sẽ hạ xuống dần. Các bác sĩ sẽ chỉ định thuốc giảm nghén để hỗ trợ trong một số trường hợp mẹ nghén nhiều. Và sẽ chỉ định truyền dịch trong trường hợp mẹ bầu ói nhiều làm mất nước điện giải.
Mẹ đừng quá bận tâm hay lo lắng những biểu hiện này, vì bên cạnh mẹ luôn có các bác sĩ. Chúng tôi chúc mẹ có sức khỏe tốt trong kỳ mang thai nhé, nếu như có thắc mắc gì vui lòng, đặt câu hỏi ở Góc chuyên gia Huggies nhé!
