Trong quá trình mang thai, việc nhận biết dấu hiệu sinh non là rất quan trọng cho tất cả các bà bầu, ngay cả khi không thuộc diện có rủi ro cao. Bởi vì không có một quy tắc chung cho tất cả các trường hợp sinh non, dấu hiệu và triệu chứng cũng có thể khác nhau. Bài viết dưới đây, Huggies sẽ chỉ ra một số dấu hiệu và triệu chứng mà bạn có thể nhận thấy khi gặp phải nguy cơ sinh non. Nếu mẹ bầu gặp bất kỳ triệu chứng nào hoặc cảm thấy không ổn trong cơ thể, hãy nhanh chóng đi thăm khám để được tư vấn và chăm sóc tốt nhất cho cả mẹ và bé yêu nhé!

>> Tham khảo thêm:

• Kinh nghiệm nhận biết dấu hiệu sắp sinh 1 tuần
• Bảng cân nặng thai nhi theo tuần tiêu chuẩn quốc tế
• Những điều cần biết khi đi sinh & Cần chuẩn bị đồ gì?

Sinh non là gì?

Theo CDC, sinh non được hiểu là khi em bé chào đời trong khoảng thời gian từ tuần thứ 20 – 37 trong thai kỳ. Hầu hết các ca sinh non đều là trường hợp mổ lấy thai. Em bé sinh non thường phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe cũng như khiếm khuyết về nhận thức. Các bé sinh non đều có nguy cơ gặp vấn đề sức khỏe như nhau và cao nhất đối với trường hợp ra đời trước khi thai nhi 34 tuần tuổi.

>> Tham khảo thêm: Sinh mổ lần 2: Có đau hơn không & kinh nghiệm chuẩn bị

Tã cao cấp Huggies Platinum Naturemade với khả năng duy trì khô thoáng cho da bé lên đến 12 tiếng (Nguồn: Huggies)

Nguyên nhân sinh non là gì?

Nguyên nhân từ phía người mẹ

• Mẹ có tiền sử sinh non.
• Mẹ bẩm sinh có cổ tử cung ngắn.
• Mẹ từng thực hiện phẫu thuật trên tử cung hoặc cổ tử cung.
• Mẹ gặp các vấn đề rối loạn khi mang thai: mang đa thai, song thai cùng trứng, khác trứng, chảy máu âm đạo,…
• Khoảng cách giữa 02 lần mang thai quá ngắn.
• Các yếu tố về lối sống như: mẹ ít vận động, thai nhi nhẹ cân, mẹ suy dinh dưỡng, mẹ thường xuyên căng thẳng và lạm dụng chất gây nghiện (hút thuốc, uống rượu) khi mang thai.
• Để xác định được nguyên nhân sinh non, các bác sĩ sẽ cần xem xét tiền sử bệnh lý của người mẹ để đánh giá nguy cơ sẽ đến từ mẹ, thai nhi hay những yếu tố ngoại quan khác.

>> Tham khảo thêm: Sinh mổ được tối đa mấy lần để đảm bảo sức khỏe?

Nguyên nhân gây sinh non có thể đến từ người mẹ hoặc thai nhi (Nguồn: Sưu tầm)

Nguyên nhân từ phía thai nhi

• Do bào thai bị dị dạng: làm tăng nguy cơ chuyển dạ sinh non (đa ối do hẹp thực quản) hoặc do dị dạng khiến bác sĩ phải chỉ định chấm dứt thai kỳ sớm.
• Giới tính bào thai là nam: 2 nghiên cứu về mô học cho kết quả rằng bánh nhau giới tính nam có tỷ lệ viêm mạn tính nhiều hơn là bé gái. Tác giả của nghiên cứu còn cho rằng hệ thống miễn dịch của người mẹ khi mang thai đáp ứng với mô của bé trai nhiều hơn là bé gái.

>> Tham khảo thêm: Các mốc khám thai quan trọng mẹ cần biết

Phân loại mức độ sinh non theo tuần

Thông thường có 4 mức độ sinh non, được chia theo tuần tuổi thai như sau:

• Sinh cực non: Đối với em bé được sinh trước 28 tuần tuổi.
• Sinh rất non: Đối với ca sinh non 28 đến 31 tuần và 6 ngày tuổi.
• Sinh non trung bình: Gồm các bé sinh non 32 tuần đến 33 tuần 6 ngày.
• Sinh non muộn: Gồm ca sinh non 34 tuần đến 36 tuần 6 ngày tuổi.

Phần lớn các ca sinh non đều ở tuần thai thứ 32 đến 37, thuộc mức độ trung bình và muộn, cân nặng các bé giao động từ 1,5kg đến 2,5kg. Các ca sinh non này nếu được chăm sóc tích cực, giữ nhiệt độ cơ thể ấm, nuôi dưỡng trong môi trường tiệt trùng thì hầu hết đều có thể lớn dần và phát triển như trẻ sinh đủ tháng.

>> Tham khảo thêm: Có nên sinh con tại nhà không?

Sinh non có nhiều cấp độ tương ứng với các phác đồ chăm sóc khác nhau (Nguồn: Sưu tầm)

Các dấu hiệu sinh non mẹ cần biết

• Co thắt tử cung: Những cơn co thắt tử cung làm mẹ đau đớn hoặc lặp đi lặp lại có thể là dấu hiệu sinh non.
• Vỡ ối: Chuyện vỡ ối có thể khác nhau với từng người, có người thì nước tuôn ào ào, có người chỉ rò rỉ, nhỏ giọt.
• Chuột rút: Hiện tượng chuột rút khi mang thai như khi hành kinh có thể là dấu hiệu chuyển dạ.
• Đau thắt lưng hoặc đau bụng: Mẹ cảm thấy đau ở phần lưng dưới hoặc đau bụng dưới như sắp đến tháng.
• Nặng nề ở vùng bụng dưới: Mẹ có cảm giác cái thai trong bụng đang di chuyển xuống phía dưới, làm gia tăng áp lực lên vùng khung chậu.
• Tiết dịch âm đạo: Khi thấy âm đạo tiết ra dịch lỏng, máu hay chất nhầy, có thể mẹ sẽ bị sinh non.
• Buồn nôn, tiêu chảy.

>> Tham khảo thêm: Dấu hiệu chuyển dạ chính xác trước 2 ngày

Các dấu hiệu dọa sinh non – Nguy cơ sinh non

Một vài dấu hiệu dọa sinh non mẹ có thể phát hiện sớm kể từ khi thai được 32 tuần trở đi để có sự chăm sóc và theo dõi từ bác sĩ:

• Đau bụng từng cơn, cảm giác căng và nặng bụng dưới, đồng thời kèm theo cơn đau lưng.
• Ra dịch âm đạo có màu hồng và nhầy.
• Tử cung co thắt liên tục, tần suất 2 đến 3 lần mỗi phút.
• Cổ tử cung bắt đầu mở trên 2cm.
• Hình thành đầu ối và có dấu hiệu vỡ ối.

Nếu mẹ nhận thấy mình có bất kỳ dấu hiệu nào ở trên, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được điều trị kịp thời và đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

>>Tham khảo thêm: Con So Là Gì? Dấu Hiệu Sắp Sinh Con So (Con Đầu Lòng) Chính Xác

Khi cảm nhận có các dấu hiệu sinh non, dọa sinh non thì các mẹ cần đến gặp bác sĩ ngay ( Nguồn: Sưu tầm)

Trẻ sinh non thường mắc bệnh gì?

Gặp vấn đề về thân nhiệt

Thân nhiệt của trẻ sinh non có thể mất kiểm soát do thiếu chất béo dẫn đến hạ thân nhiệt. Việc hạ thân nhiệt có thể ảnh hưởng đến khả năng hô hấp và giảm đường trong máu, tăng cao nguy cơ tử vong ở trẻ sơ sinh. Do đó, khi nuôi dưỡng trẻ sinh non, cha mẹ chú ý ủ ấm cho bé bằng cách mặc quần áo, quấn tã đúng cách. Luôn lau khô người và cho bé mặc tã lót. 30 – 32 độ C là mức nhiệt độ phòng của trẻ sinh non tối thiểu trong tuần đầu. Những tuần sau cha mẹ có thể giảm xuống còn 28 – 29 độ C.

Nhiệt độ cơ thể trẻ trên 38 độ C, da nóng, đỏ đi kèm đổ mồ hôi là biểu hiện của tăng thân nhiệt ở trẻ sinh non. Nguyên nhân của việc tăng thân nhiệt là do trung đâm điều hòa nhiệt của trẻ chưa phát triển hoàn thiện khiến trẻ sinh non bị tăng nhịp tim, nhịp thở, suy hô hấp và mất nước. Trước tiên, để giảm bớt tình trạng này, cha mẹ cần bỏ bớt quần áo của trẻ xuống nhưng vẫn phải chú ý tránh gió lùa vào cơ thể trẻ, cho trẻ bú mẹ ngay.

>> Tham khảo thêm: Cho trẻ sơ sinh nằm điều hoà đúng cách

Trẻ sinh non thường gặp các vấn đề về thân nhiệt và hệ tiêu hóa (Nguồn: Sưu tầm)

Gặp vấn đề về tiêu hóa

Mặc dù hầu hết trẻ sơ sinh đều gặp các vấn đề về rối loạn tiêu hóa nhưng trẻ sinh non thường có các biểu hiện này nhiều hơn so với trẻ sinh đủ tháng, đủ ngày. Nôn trớ, tiêu chảy, táo bón, đau bụng,… thậm chí là viêm ruột hoại tử là những biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở trẻ sơ sinh. Do đó, khi chăm sóc trẻ sinh non cha mẹ cần chú ý cho bé ăn sớm ở những giờ đầu sau sinh, vệ sinh tay sạch sẽ trước khi chăm sóc trẻ, theo dõi lượng sữa trẻ bú,… Cha mẹ cũng cần phải theo dõi tình trạng đi vệ sinh của trẻ để phát hiện kịp thời nếu trẻ có triệu chứng rối loạn hô hấp, thở nhanh, rối loạn bài tiết phân, nước tiểu,… Nếu cha mẹ thấy bé có các biểu hiện như: nôn trớ, nôn ra dịch xanh thì cần phải đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức.

>> Tham khảo thêm: Con Rạ Là Gì? Dấu Hiệu Sắp Sinh Con Rạ (Con Thứ) Chính Xác

Cách xử lý khi có dấu hiệu sinh non an toàn, đúng chuẩn

Tùy theo từng trường hợp, bác sĩ có thể áp dụng một số cách giữ thai khi có dấu hiệu sinh non, biện pháp để ngăn chặn hoặc kéo dài thời gian mang thai như: nằm một chỗ, truyền nước, cho dùng Terbutaline hoặc Magnesium Sulfate.

• Nếu thai chỉ mới được 24­ –34 tuần tuổi mà mẹ lại có dấu hiệu sắp sinh, bác sĩ có thể cho mẹ dùng corticosteroid trong vòng 24 giờ trước khi sinh để kích thích phổi và não bé phát triển.
• Áp dụng các biện pháp như nằm một chỗ, truyền nước, cho dùng thuốc có chứa steroids, thường cũng chỉ kéo dài thời gian mang thai thêm một ít. Tuy nhiên, bác sĩ có thể tranh thủ thời gian này để giúp phổi bé phát triển hoàn thiện hơn, và nếu cần, sẽ chuyển thai phụ đến bệnh viện có phòng chăm sóc đặc biệt cho trẻ sơ sinh (NICU).
• Để phòng ngừa sinh non, mẹ cần lưu ý đi các mốc khám thai định kỳ đúng lịch, giữ một chế độ ăn uống và sinh hoạt thật lành mạnh và cân nhắc thời điểm mang thai hợp lý.

>> Tham khảo thêm: 10 cách trị cảm cúm cho bà bầu không cần thuốc

Hầu hết ca sinh non đều được chăm sóc tích cực (Nguồn: Sưu tầm)

Lưu ý khi chăm sóc mẹ và trẻ sinh non

Chăm sóc mẹ sau sinh non

Đối với mẹ có con sinh non sẽ thường gặp vấn đề về tâm lý vì lo sợ sức khỏe con mình dù cho bé đang được chăm sóc tích cực bởi bác sĩ và trang thiết bị y tế hiện đại. Khi đó, việc ổn định tâm lý cho mẹ nên được ưu tiên. Mẹ nên nghỉ ngơi, thư giãn và tuân thủ theo những lời dặn dò từ bác sĩ chuyên môn để phục hồi sức khỏe nhanh chóng.

Mẹ sau sinh rất cần sự quan tâm chăm sóc từ người thân và bác sĩ trong 2 đến 3 ngày đầu để hạn chế các bất thường như sốt, viêm vú, áp xe vú,… Đồng thời, mẹ cần có một chế độ ăn dinh dưỡng sau sinh hợp lý để đảm bảo sức khỏe và đủ chất cho bé.

>> Tham khảo thêm: Chăm sóc mẹ sau sinh đúng cách như thế nào?

Chăm sóc trẻ sinh non

Trẻ sinh non sẽ được chăm sóc theo phác đồ của bác sĩ trong 2 năm đầu đời. Đặc biệt đối với những trẻ sinh non khi mới đủ 28 đến 33 tuần với số cân nặng mới sinh dưới 1kg. Điều nên làm khi chăm sóc trẻ sinh non được các chuyên gia gợi ý:

• Khám định kỳ với bác sĩ nhi để theo dõi sự phát triển của bé.
• Tăng cường bổ sung dinh dưỡng cho trẻ sinh non thiếu chất theo lời khuyên từ bác sĩ.
• Trẻ sinh non có thể sẽ bắt đầu ăn dặm trễ hơn trẻ sinh đủ tháng vì hệ tiêu hóa của bé sẽ phát triển lâu hơn. Vì thế, phụ huynh nên bắt đầu cho bé ăn dặm từ tháng thứ 6 trở đi với những món ăn dạng đặc và theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Trẻ sinh non thường ngủ nhiều giờ một ngày hơn trẻ sinh đủ tháng nhưng giấc ngủ của trẻ lại ngắn hơn nên mẹ đừng lo lắng. Khi ngủ, hãy cho bé nằm ngửa và nằm trên giường để hạn chế nguy cơ đột tử ở trẻ sơ sinh.
• Theo dõi và kiểm tra thính giác, thị giác cho bé.
• Tiêm chủng đầy đủ cho bé theo phác đồ của bác sĩ.

>> Tham khảo thêm: Ra máu cục khi mang thai tháng đầu mẹ cần lưu ý

Mẹ có thể tham khảo thêm các cách chăm sóc trẻ sinh non qua video sau của Huggies:

Những biến chứng, rủi ro thường gặp khi sinh non

Biến chứng ngắn hạn

• Về hơi thở: trẻ sinh non dễ gặp tình trạng khó thở do hệ hô hấp chưa phát triển hoàn thiện.
• Về tim: trẻ sinh non dễ mắc phải ống động mạch (PDA) và bị huyết áp thấp.
• Về não: thời gian sinh ra càng sớm, trẻ càng có nguy cơ bị xuất huyết não cao. Nếu trẻ chảy máu não quá nhiều, điều này có gây chấn thương não vĩnh viễn.
• Về thân nhiệt của cơ thể: trẻ sinh non thường hay bị mất nhiệt cơ thể nhanh dẫn đến hạ thân nhiệt. Điều này gây ra các bệnh về đường hô hấp và khiến cho lượng đường trong máu bị thấp.
• Về tiêu hóa: do hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn thiện nên trẻ sinh non dễ mắc phải các biến chứng như viêm ruột hoại tử (NEC).
• Về máu: trẻ sinh non có nguy cơ mắc bệnh vàng da sơ sinh do trong máu của trẻ còn thừa bilirubin có màu vàng.
• Về trao đổi chất: một số trẻ sinh non sẽ gặp phải tình trạng phát triển lượng đường trong máu thấp bất thường do lượng dự trữ glucose của trẻ sinh non ít hơn so với trẻ sinh đủ tháng.
• Về hệ thống miễn dịch: kém phát triển so với trẻ sinh đủ tháng, đủ ngày. Trẻ sinh non dễ bị nhiễm trùng hơn, nhanh chóng lây lan vào máu gây nhiễm trùng huyết.

>> Tham khảo thêm: Tiền sản giật là gì? Dấu hiệu và cách điều trị

Vàng da là một trong những biến chứng thường thấy ở trẻ sinh non (Nguồn: Sưu tầm)

Biến chứng dài hạn

• Trí tuệ kém phát triển: trẻ sinh non có khả năng bị khuyết tật học tập so với trẻ sinh đủ tháng.
• Thị lực: bệnh võng mạc có thể phát triển ở trẻ sinh non, do các mạch máu sưng lên và phát triển quá mức ở dây thần kinh nhạy cảm sau mắt. Nếu không phát hiện sớm, trẻ có thể bị bong võng mạc dẫn đến giảm thị lực và gây mù lòa.
• Thính giác: trẻ sinh non sẽ có nguy cơ bị giảm thính lực ở một mức độ nào đó.
• Nha khoa: trẻ sinh non thường gặp các nguy cơ về bệnh răng miệng như: răng mọc chậm, mọc không đúng cách,…
• Hành vi và tâm lý: trẻ sinh non có thể phải đối mặt với hành vi, tâm lý chậm phát triển hoặc bị một vấn đề nào đó.
• Dễ gặp vấn đề về sức khỏe mãn tính: hen suyễn, tiêu hóa, hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh, …

>> Tham khảo thêm: Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu: Thực đơn cho bà bầu

Phòng tránh sinh non bằng cách nào?

• Mẹ bầu nên chú trọng chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng.
• Tránh ra các trò chơi cảm giác mạnh, vận động mạnh, luyện tập thể thao hay làm việc quá sức.
• Tuyệt đối tránh xa thuốc lá, khói thuốc lá, rượu bia; hạn chế trà, cafe và các chất kích thích khác.
• Giao hợp trong tần suất được bác sĩ gợi ý. Giao hợp quá nhiều có thể làm tăng tần suất cơn gò tử cung xuất hiện.
• Đi đầy đủ các mốc khám thai quan trọng để được theo dõi sự phát triển và thay đổi trong cơ thể mẹ và bé.
• Khi có những dấu hiệu dọa sinh non sớm cần đến bệnh viện khám ngay.

>> Tham khảo thêm: Ở cữ sau sinh đúng cách và khoa học mẹ cần biết

Mẹ bầu nên có một chế độ ăn dinh dưỡng, đủ chất để phòng tránh nguy cơ sinh non (Nguồn: Sưu tầm)

Các câu hỏi thường gặp

Trẻ sinh non có phát triển bình thường không?

“Trẻ sinh non có phát triển bình thường không?” chắc hẳn là câu hỏi cũng như sự lo lắng của rất nhiều bậc cha mẹ khi con mình sinh ra thiếu tháng thiếu ngày. Nhưng thật may mắn ở đây, nếu trẻ sinh non được chăm sóc và nuôi dưỡng với chế độ dành cho trẻ sinh non phù hợp thì  hầu hết trẻ sinh non sẽ phát triển bình thường như những đứa trẻ đồng trang lứa khác, tỷ lệ bị các bệnh lâu dài cũng giảm xuống.

Sinh non bao nhiêu tuần thì an toàn?

24 tuần là con số ở ngưỡng an toàn để cứu sống em bé bị sinh non. Trẻ sinh càng sau tuần 24 thì tỷ lệ sống càng cao. Khi trẻ sinh ở tuần thứ 26, thì cơ hội sống sót đã rơi vào khoảng 78%.

Trẻ sinh non 31 tuần có nuôi được không?

Tỷ lệ sống sót của trẻ chào đời từ tuần thai 30 – 32 lên đến 95%, các rủi ro hay nguy cơ về sức khỏe lâu dài cũng giảm đáng kể.

Trên hành trình mang thai, việc nhận biết dấu hiệu sinh non và biết cách xử lý đúng chuẩn là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của mẹ và thai nhi. Hy vọng với những thông tin trên đây đã giúp các mẹ bầu hiểu rõ hơn về các dấu hiệu và triệu chứng của sinh non, từ đó có thể nhận biết sớm và đưa ra những biện pháp cần thiết. Mẹ đừng quên theo dõi thêm các bài viết trong chuyên mục Sinh con để chuẩn bị hành trang chào đòn em bé được thuận lợi nhất nhé!